Tapuni fa'asalalauga

Malware, ransomware, phishing ma isi fa'amata'u fa'atekinisi ma le fa'ainisinia. Atonu o nei upu e ese ia te oe. Ae e lelei le iloa e mafai ona faauigaina tulaga lamatia mo lau komepiuta, telefoni feʻaveaʻi ma isi masini e fesoʻotaʻi i le Initaneti. E mafai e tagata osofa'i ona maua lau teugatupe i le faletupe e ala i togafiti ma polokalame eseese. Pe mafai fo'i ona latou loka mamao le lau pe fa'ailoga sa'o uma mea o lo'o i totonu o le komepiuta, telefoni feavea'i po'o le laulau.  O le feutagai ma i latou o se faʻalavelave tele, lea e mafai ona taugata tele. Tagata tomai faapitoa mo le saogalemu o Jak Kopřiva mai le kamupani ALEF ZERO tusi i lalo nisi o manatu autu e mafai ona fesoasoani ia te oe e puipuia lelei lau masini.

E uiga i le tusitala

Jan Kopřiva e nafa ma se 'au e tausia le saogalemu o komepiuta ma le mataʻituina o faʻalavelave faʻalavelave i kamupani tetele. E faigaluega o ia i se kamupani ALEF ZERO, lea o loʻo tuʻuina atu i ana tagata faʻatau ma paaga faʻamatalaga faʻatekonolosi faʻapitoa i le tulaga o fesoʻotaʻiga faʻapitoa, nofoaga autu o faʻamaumauga, saogalemu i luga ole laiga, teuina o faʻamaumauga ma faʻamaumauga, ae faʻapea foʻi ao lautele mo le silia ma le 24 tausaga. O Jan Kopřiva foʻi e aʻoaʻoina tagata atamamai mai le tele o kamupani i le auala e galulue saogalemu ai ma faʻamaumauga ma puipuia mai osofaʻiga.

E ui lava i le puipuiga, e mafai ona a'afia lau komepiuta i se virus. Vaai la su'e le antivirus sili mo lau komepiuta.

1) Mataituina le tumama masani

E tutusa lava ma le lalolagi faaletino. I le tulaga muamua, o le saogalemu e masani lava i le auala e amio ai le tagata faʻaoga. A le fufuluina lima o se tagata ma savali i le pogisa i nofoaga e maualuga le solitulafono, e vave pe mulimuli ane e ono faoa o ia ma maua ai se maʻi le lelei. O le tumama lelei e tatau foi ona matauina i luga o le upega tafailagi, lea e mafai ona tatou faaigoaina o le "cyber" hygiene. O lenei lava e mafai ona puipuia tele le tagata fa'aoga. O faiga fa'atekinisi e sili atu o se fa'aopoopoga. I se tulaga lautele, e fautuaina e aua le asiasi i nofoaga e lamatia ai (faʻataʻitaʻiga o nofoaga o loʻo i ai polokalame faʻasalalau faʻatulafonoina) ma aua neʻi tatalaina faila le iloa i luga.

2) Fa'apipi'i au polokalame

O se puna masani o osofaʻiga o le upega tafaʻilagi ma isi polokalame fesoʻotaʻi Initaneti. O le tele o tagata osofa'i Initaneti e masani ona fa'aogaina fa'aletonu ua leva ona iloa o su'esu'ega ma polokalame. O le mafuaaga lena e taua ai le tausia o le polokalama i luga o lau komepiuta i le taimi nei. I lenei auala, o pu e taʻua o patched ma e le mafai e tagata osofaʻi ona toe faʻaaogaina. O le taimi lava e maua ai e le tagata faʻaoga se faiga faʻapipiʻi, e puipuia i latou mai le tele o osofaʻiga e aunoa ma le faia o se isi mea. 

Mo le averesi o tagata faʻaoga fale, afai e faʻasaʻo se faʻafouga mo le browser, Acrobat Reader, Flash poʻo isi polokalama, e masani lava o se manatu lelei le faʻapipiʻiina. Ae e tatau foi ona e matua faʻaeteete ina ia le faʻaalia se feʻau pepelo e uiga i se faʻafouga i luga o le faʻaaliga, lea e mafai, i se isi itu, e matua lamatia, aua e mafai e tagata ona sii mai se mea leaga i la latou komepiuta e ala i ai. 

3) Fa'alogo lelei i fa'apipi'i i-meli masani

Mo le tele o tagata faʻaoga masani, o se tasi o faʻapogai autu o le lamatiaga o le i-meli. Mo se faʻataʻitaʻiga, e mafai ona latou mauaina se feʻau e foliga mai o se faʻamatalaga mai le faletupe, ae o le fesoʻotaʻiga o loʻo i totonu e ono faʻatatau i le saite na faia e le tagata osofaʻi nai lo le upega tafaʻilagi a le faletupe. A maeʻa ona kiliki i luga o le soʻotaga, o le a ave le tagata faʻaoga i luga o le upega tafaʻilagi e mafai ai e le tagata osofaʻi ona aveese faʻamatalaga faʻalilolilo mai le tagata faʻaoga pe faʻalauiloa se ituaiga o osofaʻiga i luga ole laiga. 

I le auala lava e tasi, atonu o loʻo i ai se faʻailoga leaga i totonu o le i-meli faʻapipiʻi poʻo le code e laʻu mai ai se mea e afaina ai le komepiuta. I lenei tulaga, i le faaopoopo atu i le antivirus, o le mafaufau masani o le a puipuia le tagata faʻaoga. Afai e sau i se tasi informace e uiga i le manumalo i le tele o tupe i se lotoa e na te lei faatauina lava se pepa malaga, ma pau lava le mea e tatau ona ia faia o le faatumu lea o le fesili o loo faapipii atu, e foliga mai o le a oso ese se mea mai lena lava "fesili" i le taimi lava e tatalaina ai e le tagata faaaoga. . E oʻo lava i le kiliki i luga o faila pdf poʻo faila sili e foliga mai e le afaina, o lea e fautuaina ai le mafaufau, aua o la latou fesoasoani, e mafai foi e tagata osofaʻi ona faia ni mea le lelei i le komepiuta. 

O mea fa'apipi'i masalomia e mafai fo'i ona siaki i masini su'e avanoa fa'alaua'itele ae e te le'i tatalaina ma fa'aleagaina e le mafai ona toe fa'afo'isia. O se tasi oi latou, mo se faʻataʻitaʻiga www.virustotal.com. O iina, peitaʻi, e tatau ona amanaia o le faila ua tuʻuina atu ma ona anotusi o le a faʻaauau pea ona faʻaalia lautele i totonu o faʻamaumauga o lenei auaunaga. 

E aoga foi le iloa o le na o le faitauina o le imeli e masani lava e le mafua ai se mea leaga. O le kiliki i luga o se soʻotaga poʻo le tatalaina o se mea faʻapipiʻi e matautia.

4) Vaʻai mo le kiliki otometi i luga o soʻotaga ma faʻamaonia le amataga o imeli

E mautinoa foi e fautuaina e aloese mai le kilikiina ma le le mafaufau i luga o sootaga i imeli, aemaise lava pe afai e le 100% mautinoa e le tagata faʻaoga o le imeli e moni lava mai le tagata na auina atu o loʻo fai mai. sili atu  o le taina ma le lima le so'oga ua tu'uina atu i totonu o le su'esu'ega, mo se fa'ata'ita'iga o le tuatusi imeli. Afai e sau se mea e foliga mai e ono masalomia, o se manatu lelei le faʻamaonia e ala i se isi ala fesoʻotaʻiga na lafo moni mai e le tagata faʻaoga, pe o se uo poʻo se faletupe. Seia oo i lena taimi, aua le kiliki i luga o se mea. E mafai fo'i e tagata osofa'i ona fa'a'ole'ole le tagata na lafo se imeli. 

5) Fa'aaoga le antivirus ma le pa puipui, e o'o lava i fa'amatalaga saoloto

E aoga le iloa o le faiga faʻaogaina e masani ona i ai se antivirus ma se pa puipui i totonu. O le tele o tagata fa'aoga e fa'aogaina faiga fa'aoga mai Microsoft. O nisi lomiga fou Windows o lo'o iai a latou puipuiga lelei antivirus ua fausia i totonu. Ae ui i lea, e mautinoa lava e le afaina le mauaina o se puipuiga faaopoopo, mo se faʻataʻitaʻiga o se firewall sili atu, antivirus, anti-ransomware, software IPS ma isi puipuiga talafeagai. E fa'alagolago i le atamai o tekinolosi a se tasi ma mea latou te faia ia latou masini.

Ae peitaʻi, afai tatou te toe foʻi i le averesi tagata faʻaoga, antivirus ma firewall e taua. Afai e le o aofia ai i latou i le faiga faʻaogaina, pe afai e le manaʻo le tagata faʻaoga e faʻalagolago i meafaigaluega tuʻufaʻatasia, e mafai ona faʻatau faʻaopoopo, e le gata i pisinisi ma freeware poʻo i totonu o faʻamatalaga tatala. 

6) Puipuia foi au masini feaveai

Pe a puipuia faʻamatalaga, e lelei le mafaufau i masini feaveaʻi. O lo'o feso'ota'i fo'i nei mea i le Initaneti ma e tele a tatou fa'amatalaga taua ma fa'alilolilo i latou. O lo'o i ai se numera tele o fa'amata'u e fa'atatau ia i latou. E tusa ai ma le kamupani McAfee, lea e feagai ma, faatasi ai ma isi mea, o le mataupu o tulafono leaga, toetoe lava lua miliona ituaiga fou o malware mo telefoni feaveaʻi na maua i le kuata muamua o lenei tausaga. Latou te lesitalaina le aofaʻi o le 25 miliona.

Apple o lo'o i ai se faiga fa'aoga ua loka i lalo ma fa'asa'o ona fausia e fa'atapula'aina ai avanoa e tu'uina atu i talosaga ma fa'apea e puipuia ai fa'amaumauga na'o ia. E fa'aalia ai fo'i i lea taimi ma lea taimi nisi fa'aletonu, ae e masani lava ona maua Apple saogalemu lelei e aunoa ma le manaʻomia o isi antivirus poʻo isi polokalame saogalemu. Afai ae ui i lea iOS o le a le toe faʻafouina mo se taimi umi, o le mea moni e tutusa lava le vaivai e pei o isi faiga. 

U Androide sili atu ona lavelave. O le tele o kamupani gaosi telefoni latou te suia lenei faiga fa'aoga e sili ona fa'aaogaina, lea e fa'alavelaveina ai fa'afouga. Android e maua ai e tagata fa'aoga masani sina fa'atagaga sili atu nai lo iOS ma masini feavea'i ma se faiga fa'aoga Android o i latou foi o se taulaiga masani o osofaiga. Mo nei mafuaaga, e talafeagai le Androidmafaufau i le anti-virus po'o isi puipuiga tutusa. 

7) Toe fa'afo'i

Ma le mea mulimuli, e talafeagai le faʻaopoopoina o se isi faʻamatalaga taua. E foliga mai e manino, ae o le tele o tagata faʻaoga galo e uiga i ai ma pe a latou manatua, atonu o le a tuai ona o latou masini e ono osofaia ma loka faʻamaumauga, tape pe faʻailoga. O lena fa'amatalaga e na'o le lagolagoina o fa'amatalaga e taua ia te oe. E sili pe a fa'amauina fa'amaumauga i le tele o taimi ma i le tele o nofoaga, lelei i le ao fa'apea fo'i ma le tino.

malware-mac
malware-mac

O aso nei e sili ona faitau

.